2002 ΑΠΟ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΒΑΡΔΑΚΟΥΛΑ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ ΕΧΕΙ ΔΟΘΕΙ ΣΤΗΝ ΑΙΘΟΥΣΑ ΕΚΔ/ΣΕΩΝ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΜΑΣ
Στήν απελευθέρωση της Ναυπάκτου
18η Απριλίου 1829
του Γιάννη Βαρδακουλά
Δημοσιεύουμε τμήματα του πανηγυρικού
λόγου του κ. Γιάννη Βαρδακουλά στην επέτειο της Απελευθέρωσης της Ναυπάκτου από
τούς Τούρκους. Τήν ομιλία διοργάνωσε ο Δήμος Ναυπάκτου στην Παπαχαραλάμπειο
Αίθουσα.
Η ομιλία αυτή έχει ιδιαίτερη
βαρύτητα, εκτός των άλλων, διότι ο κ. Γιάννης πρωτοστατεί για την ανάδειξη της
επετείου αυτής, που λίγο πολύ έχει ξεχασθή από τούς Ναυπακτίους, ίσως επειδή
επισκιάζεται από την 25η Μαρτίου, η οποία αποτελεί πηγή έμπνευσης για όλον τον
μαθητικό, τουλάχιστον, κόσμο της πόλης.
Σάν σήμερα, πρίν 173 χρόνια, το
χάραμα της 18ης Απριλίου του 1829, τμήμα του τακτικού ελληνικού στρατού, υπό
τον συνταγματάρχη Βιέρη, ανηφόριζε τα καλντερίμια του Κάστρου της πόλης μας για
να ολοκληρώση με την έπαρση της σημαίας την απελευθέρωσή της και ολόκληρης της
Ρούμελης, μετά τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς...
«Αυτό έγινε με την βοήθεια του Θεού»
έγραψε ο Μακρυγιάννης «οι ξυπόλυτοι και οι γυμνοί τα σπαθιά των Τούρκων τα
ντιμισκιά τα πήραν αυτήνοι οι ολίγοι με τις μαχαιρούλες, τα φλωροκαπνισμένα
τους ντουφέκια, τα πήραν με κείνα που ήταν δεμένα με σκοινιά, τούς πήραν και
τούς ζαϊρέδες κι όλα τα αναγκαία του πολέμου». Τά πήραν γιατί μέσα τους
πρυτάνευε το πνεύμα του αγώνα και της θυσίας...
Αυτή την μέρα οι Ναυπάκτιοι εορτάζουμε,
πρέπει να γιορτάζουμε τα ελευθέρια της πόλης μας, ελευθέρια που θεμελίωσαν και
διηύρυναν τα όρια του νεώτερου ελληνικού κράτους. Αυτή ακριβώς είναι η
ιδιαίτερη τιμή, που επεφύλαξε η Ιστορία στή Ναύπακτο, αυτή δέ την ιστορία και
συμβολή έχουμε χρέος ιερό να διαφυλάξουμε και να μεταλαμπαδεύσουμε στις νέες
γενιές, βαθαίνοντας και διευρύνοντας την αυτοσυνειδησία τους...
Στήν επαναστατική αυτή ανάταση δεν
υστέρησε η Ναύπακτος και η γύρω περιοχή της, εμπνεόμενες και καθοδηγούμενες από
το πνεύμα της Φιλικής Εταιρείας, που μεταλαμπάδευσε από το Πατριαρχείο ο
ηγούμενος Δαμιανός ως «απόστολος της ελευθερίας», και η οποία επαναστατική
δράση γενικεύτηκε ευθύς με τον δισυπόστατο για τούς Έλληνες Ευαγγελισμό της
25ης Μαρτίου 1821...
Μέ την έναρξη της Εθνεγερσίας, η
προσωρινή επαναστατική κυβέρνηση εκτιμούσε ότι η Ναύπακτος με το Κάστρο της,
ήταν στρατηγικό κλειδί στην ευρύτερη περιοχή –εκτίμηση που επαναβεβαίωνε την
ομόλογη γνώμη και των Ενετών παλαιότερα και των Οθωμανών μεταγενέστερα όπως
αυτή έχει αποτυπωθεί από τούς ιστορικούς' διότι με ελεύθερη την πόλη μας,
προστατευόμενη μάλιστα από τα φρούρια του Ρίου και Αντιρρίου, ο Κορινθιακός, ο
Πατραϊκός και το Ιόνιο θα ήσαν απροσπέλαστα για τον οθωμανικό στρατό και
στόλο...
Η ανάγκη απελευθέρωσης της Ναυπάκτου
αποσχολούσε και την πολιτική και την στρατιωτική ηγεσία...
Τό 1828 λαμβάνουν χώρα σπουδαία
γεγονότα για το μέλλον του Ελληνισμού. Στίς 3 Απριλίου 1827 η Εθνική Συνέλευση
της Επιδαύρου εξέλεξε Κυβερνήτη τον Ιωάννη Καποδίστρια, ο οποίος αποβιβάστηκε
στην Αίγινα στις 6 Ιανουαρίου 1828. Πρίν ακόμη έλθει στην Ελλάδα, αναφερόμενος
με το υπόμνημά του της 3ης Οκτωβρίου 1827 στα ιστορικά δίκαια της Ελλάδας,
έγραφε: «Τά όρια της Ελλάδος από τεσσάρων μέν αιώνων, διεγράφησαν υπό
δικαιωμάτων, τα οποία ούτε ο χρόνος, ούτε αι πολύμορφοι συμφοραί, ούτε η
δορυκτησία ουδέποτε ίσχυσαν να παραγράψωσι, διεγράφησαν δέ από του 1821 διά του
αίματος του χυθέντος εις τάς σφαγάς των Κυδωνιών, της Κύπρου, της Χίου, της
Κρήτης, των Ψαρών, του Μεσολογγίου και τάς πολυαρίθμους ναυμαχίας τε και πεζομαχίας,
εν αίς εδοξάσθη το γενναίον τούτο Έθνος...». Εν όψει, λοιπόν, της κυοφορούμενης
ανεξαρτησίας του νέου ελληνικού κράτους, και του μελετώμενου καθορισμού των
ορίων του στον Ισθμό της Κορίνθου, μόλις ο Καποδίστριας έφτασε στην Ελλάδα
αξίωσε από τούς στρατιωτικούς επαναστατική δραστηριοποίηση στή Στερεά για την
απελευθέρωσή της από τα εχθρικά στρατεύματα, ώστε να ευρεθούν πρό τετελεσμένων
γεγονότων οι «προστάτιδες δυνάμεις». Κυριότερη βάση των Οθωμανών, που
επιμαρτυρούσε την κατοχή της Ρούμελης, ήταν η Ναύπακτος λόγω της στρατηγικής
της θέσης και του απόρθητου κάστρου της...
Έτσι, εκστρατευτικό σώμα υπό την
αρχηγία του Κίτσου Τζαβέλλα άρχισε την εκστρατεία στή Ρούμελη, καθ’ όλη δέ την
διάρκεια του χειμώνα 1828-1829, υπό τις πλέον δραματικές συνθήκες, αναπτύσσονται
εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, για να επιβεβαιωθή δέ ο έλεγχος και η κατοχή της
Ρούμελης από τις ελληνικές δυνάμεις, αποφασίζεται η πολιορκία της Ναυπάκτου...
Στίς 8 Απριλίου 1829 φθάνει πρό της
Ναυπάκτου με το πλοίο «Ερμής» ο Κυβερνήτης και διαπεραιώθηκε στο δίκροτο
«Ελλάς» του Μιαούλη, υπό τις χαιρετιστιστήριες βολές του στόλου και της ρωσικής
φρεγάτας «Ελένη». Στίς 10 Απριλίου επισκέφθηκε, στή ρωσική φρεγάτα, τον
Κυβερνήτη, ως απεσταλμένος του φρούραρχου Ναυπάκτου Κιόρ Ιμπραήμ Πασά, ο
Αχμέτμπεης, για να τον συγχαρή, και με την ευκαιρία αυτή του εζήτησε ολιγοήμερη
ανακωχή, που έγινε δεκτή από τον Κυβερνήτη, ο οποίος πρόβαλε στον Αχμέτμπεη
συνθήκη παράδοσης και ανεχώρησε για την Βοστίτζα.
Έτσι με την μεσολάβηση και πάλι του
Ιωάννη Παπαρρηγόπουλου, υπογράφηκε η συνθήκη της παράδοσης, στην οποία, μεταξύ
των άλλων ορίζονται:
Ο Ενδοξότατος Ιμπραήμ πασσάς αρχηγός
της Ναυπάκτου, ο Εκλαμπρότατος Ιζλάμπεης και οι λοιποί Μπέιδες και αγάδες της
φρουράς του ειρημένου Κάστρου ευρισκόμενοι στενά πολιορκημένοι από περίπου
τεσσαράκοντα ημέρας και διά ξηράς και διά θαλάσσης εστερημένοι όλων των
αναγκαίων και μή έχοντας ελπίδα βοηθείας τινός διά να φυλάξωσι περαιτέρω το
ειρημένον φρούριον απεφάσισαν να δεχθώσι τάς προτάσεις, τάς οποίας απ’ αρχής
της πολιορκίας τους είχε προβάλει ο πληρεξούσιος τοποτηρητής του Κυβερνήτου της
Ελλάδος.
Επ’ αυτώ τούτω ο ένδοξος πασσάς μετά
των λοιπών Μπέϊδων έδωκαν την πληρεξουσιότητα (των) ταύτην εις τον Έκλαμπρον
Γγέντζ Αχμέτ μπέην, ο οποίος εσυμφώνησε μετά του πληρεξουσίου τοποτηρητού.
Από της σήμερον αι πολεμικαί πράξεις
θέλουν παύσει και από τα δύο μέρη. Τά ελληνικά στρατεύματα θέλουν μείνει εις
τάς θέσεις και ταμπούρια, όπου ήδη ευρίσκονται. Θέλει είσθαι συγχωρημένον εις
τούς Οθωμανούς να εξέρχονται από το φρούριον έως εις τα μνημεία. Πάσα
ανταπόκρισις μεταξύ της φρουράς και του στρατοπέδου θέλει γίνεσθαι διά
θαλάσσης.
Συμφωνείται, ότι τακτικά από τάς
είκοσι μίαν έως εις τάς είκοσι δύο Απριλίου θέλει λάβει αρχήν η ευκαίρωσις της
Ναυπάκτου.
Τά ελληνικά τακτικά στρατεύματα
θέλουν εισέλθει την εικοστήν τρίτην εις την Ακρόπολιν ονομαζομένην Ιτζ-καλέ...
Υπό την πίεση των γεγονότων αυτών, ο
συνταγματάρχης Βιέρης, επικεφαλής τακτικού στρατού ύψωσε στις 18 Απριλίου την
σημαία στην κορυφή του Κάστρου, σφραγίζοντας έτσι την απελευθέρωση της πόλης
από τον οθωμανικό ζυγό...
Ο πληρεξούσιος τοποτηρητής
Αυγουστίνος Καποδίστριας χαιρέτησε την απελευθέρωση της Ναυπάκτου με την
ακόλουθη διακήρυξη:
«Κυματίζει η Ελληνική Σημαία εις την
ακρόπολιν της Ναυπάκτου και το σεμνόν του Σταυρού σημείον μετά παρέλευσιν ήδη
140 ετών ανυψώθη πάλιν εις τα υψηλά τείχη.
Στρατιώται! Η νεύσις του Θεού, η φωνή
της πατρίδος και εκείνη του Κυβερνήτου σάς προσκαλούν εις νέους αγώνας.
Ακούσατε την φωνήν ταύτην και συνδράμετε προθύμως και με την οποίαν
χαρακτηρίζεσθε γενναιότητα εις την εκτέλεσιν των χρεών σας διά να απολαύσητε
μετ’ ολίγον τούς καρπούς των πόνων σας»...
Ο Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας και
ο τοποτηρητής Αυγουστίνος Καποδίστριας, επικυρώνοντας την ικανοποίησή τους για
την απελευθέρωση της Ναυπάκτου, που ευνοούσε το σχέδιο μετάθεσης των ορίων του
νέου ελληνικού κράτους βορειότερα, κατέθεσαν οικονομική ενίσχυση για την
ανέγερση του ναού της Αγίας Παρασκευής, που άρχισε το 1830 και εχάρισαν στον
Άγιο Δημήτριο τις καμπάνες, που δυστυχώς ο γλυκόλαλος ήχος τους έχει μείνει
ανάμνηση...
Τόν Ιανουάριο του 1830 έγινε στην
πόλη μας ο εορτασμός της απελευθέρωσής της και της εορτής του Κυβερνήτη. Τό
πρωΐ της ημέρας αυτής εσήμαναν «ο ήχος των κωδώνων και ο βόμβος των πυροβόλων»'
στην πάνδημη δοξολογία στο ναό του Αγίου Δημητρίου παραβρέθηκαν ακόμη ο
πληρεξούσιος Τοποτηρητής, ο Ανδρέας Μιαούλης, ο προσωρινός διοικητής της
Ναυπάκτου, οι πολιτικοί υπάλληλοι, οι αξιωματικοί και στρατιώτες, που έφτασαν
στην εκκλησία «προπορευομένου του πεζικού του Γ' τάγματος της γραμμής και της
μουσικής», όπου «εφέρθη και η σημαία του Μεσολογγίου» δώρο του γαλλικού
φιλελληνικού κομιτάτου, με πομπή «ηγουμένων των Ν. Τζαβέλλα και Δ. Δαγκλή».
Μετά την λειτουργία, κατά τα δημοσιεύματα της γενικής εφημερίδας της Ελλάδος,
έγινε συνάθροιση στην αγορά της πόλης με κυκλική παράταξη όλων των
στρατευμάτων, την σημαία του Μεσολογγίου, τις σημαίες των ταγμάτων, τούς
ιερείς, τον προσωρινό αρχηγό των ελαφρών ταγμάτων, Κ. Τζαβέλλα, τον διοικητή Ι.
Μελά και τούς υπαλλήλους. Επακολούθησε παρέλαση του τακτικού υπό τον Σονιέ
σώματος, του Α' ελαφρού τάγματος υπό τον ταγματάρχη Φωτομάρα και του ΙΗ' υπό
τον Ιωάννη Φαρμάκη, δύο λόχων υπό τον Καραμπίνη και του σώματος του
υπονομοποιού Κώνστα. Μετά την παρέλαση αντήχησαν 21 κανονιοβολισμοί και το
εσπέρας όλη η πόλη, στολισμένη παντού με δάφνες και μυρσίνες, φωταγωγήθηκε...
